مشاوره كودك چيست؟
بسياري از متخصصان كودك كه سالها در اين حوزه فعاليت داشته اند براين باور اند كه مشاوره با كودكان فعاليتي بسيار پيچيده و حرفه اي مي باشد. به طوري كه شخصيت و خصوصيات فردي مشاور ، آموزش هاي حرفه اي اوتاثير مهمي بر روابط مشاور- كودك و متعاقبا بر نتايج جلسات مشاوره دارد.
متاسفانه افرادي از مشاغل گوناگون به به ناچار يا بر حسب علاقه به مشاوره با كودكان روي مي آورند در صورتي كه متخصصان كودك معتقد اند مشاوره كودك فعاليتي حرفه اي و حساس است و هر گسي با كودك مشاوره مي كند بايستي پايه هاي علمي و تئوريك دقيق را دارا باشد و همچنين از تجربه و سابقه كافي در اين حوزه برخوردار باشد.

در اين مقاله ابتدا به تفاوت فرآيند مشاوره كودكان با بزرگسالان پرداخته و سپس جريان جلسات درماني براي شما روشن مي گردد.
آنچه مسلم و واضح است مشاور كودك نمي تواند به همان صورت كه با بزرگسالان به مشاوره مي پردازند با كودك مشاوره كند. مشاور كودك نمي تواند كودك را بر صندلي نشانده و از او سوال و جواب كند تا در مورد مشكلاتش سخن بگويد چرا كه كودك گاه زبان و لغات لازم را براي انتقال مشكل ندارد، گاه مقاومت دارد، گاه اصلا مشكل را نمي داند و …. . اگر مشاور كودك بخواهد از طريق سوال و جواب با كودك به پيش برود احتمالا كودك پس از گذشت مدت زمان كوتاهي از مصاحبه خسته مي شود يا سكوت اختيار مي كند و تحت شرايطي خاص ممكن است بترسد يا دچار اضطراب شود. و اگر هم كودك پاسخگو مشاور باشد از گفتن اصل مطلب طفره مي رود. لذا مشاورين كودك با توجه به ترفند ها و ابزارهايي مانند آزمونها ، كودكان را تخليه اطلاعاتي مي كنند . مشاور به واسطه بازي و نقاشي و… در جلسه به يافتن پاسخ سوالهايش است و گاه جهت بررسي و ارزيابي دقيق مسئله لازم است از آزمونها استفاده شود. كودك بي آنكه بداند در مورد مسائلش در حال گفتگو ست . لذا به واسطه تركيب كردن مهارتهاي مشاوره اي كلامي و استفاده از ابزارها و آزمونها، پل ارتباطي و اطلاعاتي بين مشاور كودك و كودك ايجاد مي گردد كه اين ارتباط در جلسات درماني مشاوره بسيار موثر و مفيد مي باشد آنجا كه كودك حرفي از مشكلاتش نمي زند اما مشاور نياز او را درك كرده و در راستاي درمان گام بر مي دارد.
به راستي مشاور كودك چرا به صحبت ها و گفته هاي والدين اكتفا نمي كند و كودك را نه تنها با زباني كه حرف مي زند به واسطه ابزارها و آزمونها مورد ارزيابي قرار مي دهد زيرا مشاور كودك بايستي اهدافي را جهت جلسات مشاوره معين نمايد و سپس در طي جلسات به آن هداف نائل آيد. اهداف در جلسات مشاوره مي تواند در چهار سطح معين گردد: اهداف پايه ، اهداف والدين ، اهداف مشاور، اهداف كودك.
منظور از اهداف پايه چيست؟ كودك كه وارد جلسه يم شود بايستي با توجه به سن و محيط اجتماعي و تاريخچه زندگي و ويژگي هاي ارثي از درجاتي مهارتها در حوزه هاي مختلف برخوردار باشد كه چنانچه اين حداقل ها وجود نداشته باشند جلسه مشاوره بايستي طوري تنظيم گردد كه رابطه مشاور- والد- كودك در جهت نيل به اين مهارتها قرار گيرد.
منظور از اهداف والد، آن است كه زماني كه والدين نزد مشاور كودك مي آيند خواسته و اهدافي را دارند كه بر اساس رفتارهاي فعلي كودك و مرتبط با برنامه كاري والدين يا خواست آنها مي باشد براي مثال، كودك 5 ساله آنها بر روي ديوار صورت هاي سياه گوناگوني مي كشد و والدين در حذف اين رفتار ناموفق بوده اند.
اهداف مشاور ، اين اهداف توسط مشاور مشخص مي شود كه بر اساس ارزيابي ، آزمونها .. بعمل آمده از كودك مي باشد ، براي مثال والدين رفتار كشيدن صورتهاي سياه گوناگون بر ديوار را مي خواهند حذف كنند . مشاور به واسطه ارزيابي و آزمونها دريافته است كه اين يك رفتار ساده نيست و مشكلي پيچيد هيجاني در رابطه با كودك و والدين وجود دارد كه بايستي برطرف شود. در اين راستا والدين آموزش هايي را جهت تغيير در الگو رفتاري با فرزند دريافت يم كنند و جلساتي درماني براي كودك ترتيب داده مي شود.
اهداف سطح چهارم اهداف كودك يم باشد. اين اهداف در طي جلسات درماني به مرور با گذشت زمان ظاهر مي شود كه واقعا اهداف خود كودك است هر چند كودك از بيان آنها به والدينش ناتوان است اما آنها را با خود به جلسه درماني يم آورد و آنچه در مورد اين اهداف وجود دارد كه گاه اهداف والدين يا كودك اهداف والدين مشاور و … وجود داشته باشد . اين وظيفه ماشور است تا والدين يا كودك را توجيه كند كه به چه دليل اهداف آنها نا به جاست .
فارغ از اينكه والدين به چه دليل نزد مشاور كودك آمده باشند جلسات مشاوره كودك از اين الگوي از پيش معين شده پيروي مي كند كه با توجه به مسئله كه مي تواند بسيار سطحي باشد كه تمام مراحل با سرعت سپري مي شود و گاه اين مسئله عميق و چند وجهي است مراحل به كندي سپري مي شود صبر والدين را مي طلبد و اعتما به مشاور كودك تا رسيدن به نتيجه مطلوب لازم است.
شيوه هاي درماني براي كودكان با توجه به سن و مشكل مي تواند متفاوت باشد، بازي درماني ، نمايش درماني ، قصه درماني ، توانمند سازي، آموزش مهارتهاي و…. اما يك پاي ثابت تمامي درمان اموزش والدين در رابطه با مشكل به وجود آمده است كه چه رفتارهاي سبب ايجاد مشكل يا نگهداري مشكل يم شود و چگونه والدين به واسطه صحبتها يا رفتارها و .. مي توانند حل مشكل كودك را تسهيل كنند.
در مواردي نيز امكان دارد تشخيص نوعي اختلال داده شود و يا لازم باشد در طي درمان از دارو نيز استفاده شود كه چنين مواردي نادر مي باشد.

منبع: روانشناسي كودك و نوجوان - روان درماني و مشاوره كودك

مشاوره كودك چيست؟
بسياري از متخصصان كودك كه سالها در اين حوزه فعاليت داشته اند براين باور اند كه مشاوره با كودكان فعاليتي بسيار پيچيده و حرفه اي مي باشد. به طوري كه شخصيت و خصوصيات فردي مشاور ، آموزش هاي حرفه اي اوتاثير مهمي بر روابط مشاور- كودك و متعاقبا بر نتايج جلسات مشاوره دارد.
متاسفانه افرادي از مشاغل گوناگون به به ناچار يا بر حسب علاقه به مشاوره با كودكان روي مي آورند در صورتي كه متخصصان كودك معتقد اند مشاوره كودك فعاليتي حرفه اي و حساس است و هر گسي با كودك مشاوره مي كند بايستي پايه هاي علمي و تئوريك دقيق را دارا باشد و همچنين از تجربه و سابقه كافي در اين حوزه برخوردار باشد.

در اين مقاله ابتدا به تفاوت فرآيند مشاوره كودكان با بزرگسالان پرداخته و سپس جريان جلسات درماني براي شما روشن مي گردد.
آنچه مسلم و واضح است مشاور كودك نمي تواند به همان صورت كه با بزرگسالان به مشاوره مي پردازند با كودك مشاوره كند. مشاور كودك نمي تواند كودك را بر صندلي نشانده و از او سوال و جواب كند تا در مورد مشكلاتش سخن بگويد چرا كه كودك گاه زبان و لغات لازم را براي انتقال مشكل ندارد، گاه مقاومت دارد، گاه اصلا مشكل را نمي داند و …. . اگر مشاور كودك بخواهد از طريق سوال و جواب با كودك به پيش برود احتمالا كودك پس از گذشت مدت زمان كوتاهي از مصاحبه خسته مي شود يا سكوت اختيار مي كند و تحت شرايطي خاص ممكن است بترسد يا دچار اضطراب شود. و اگر هم كودك پاسخگو مشاور باشد از گفتن اصل مطلب طفره مي رود. لذا مشاورين كودك با توجه به ترفند ها و ابزارهايي مانند آزمونها ، كودكان را تخليه اطلاعاتي مي كنند . مشاور به واسطه بازي و نقاشي و… در جلسه به يافتن پاسخ سوالهايش است و گاه جهت بررسي و ارزيابي دقيق مسئله لازم است از آزمونها استفاده شود. كودك بي آنكه بداند در مورد مسائلش در حال گفتگو ست . لذا به واسطه تركيب كردن مهارتهاي مشاوره اي كلامي و استفاده از ابزارها و آزمونها، پل ارتباطي و اطلاعاتي بين مشاور كودك و كودك ايجاد مي گردد كه اين ارتباط در جلسات درماني مشاوره بسيار موثر و مفيد مي باشد آنجا كه كودك حرفي از مشكلاتش نمي زند اما مشاور نياز او را درك كرده و در راستاي درمان گام بر مي دارد.
به راستي مشاور كودك چرا به صحبت ها و گفته هاي والدين اكتفا نمي كند و كودك را نه تنها با زباني كه حرف مي زند به واسطه ابزارها و آزمونها مورد ارزيابي قرار مي دهد زيرا مشاور كودك بايستي اهدافي را جهت جلسات مشاوره معين نمايد و سپس در طي جلسات به آن هداف نائل آيد. اهداف در جلسات مشاوره مي تواند در چهار سطح معين گردد: اهداف پايه ، اهداف والدين ، اهداف مشاور، اهداف كودك.
منظور از اهداف پايه چيست؟ كودك كه وارد جلسه يم شود بايستي با توجه به سن و محيط اجتماعي و تاريخچه زندگي و ويژگي هاي ارثي از درجاتي مهارتها در حوزه هاي مختلف برخوردار باشد كه چنانچه اين حداقل ها وجود نداشته باشند جلسه مشاوره بايستي طوري تنظيم گردد كه رابطه مشاور- والد- كودك در جهت نيل به اين مهارتها قرار گيرد.
منظور از اهداف والد، آن است كه زماني كه والدين نزد مشاور كودك مي آيند خواسته و اهدافي را دارند كه بر اساس رفتارهاي فعلي كودك و مرتبط با برنامه كاري والدين يا خواست آنها مي باشد براي مثال، كودك 5 ساله آنها بر روي ديوار صورت هاي سياه گوناگوني مي كشد و والدين در حذف اين رفتار ناموفق بوده اند.
اهداف مشاور ، اين اهداف توسط مشاور مشخص مي شود كه بر اساس ارزيابي ، آزمونها .. بعمل آمده از كودك مي باشد ، براي مثال والدين رفتار كشيدن صورتهاي سياه گوناگون بر ديوار را مي خواهند حذف كنند . مشاور به واسطه ارزيابي و آزمونها دريافته است كه اين يك رفتار ساده نيست و مشكلي پيچيد هيجاني در رابطه با كودك و والدين وجود دارد كه بايستي برطرف شود. در اين راستا والدين آموزش هايي را جهت تغيير در الگو رفتاري با فرزند دريافت يم كنند و جلساتي درماني براي كودك ترتيب داده مي شود.
اهداف سطح چهارم اهداف كودك يم باشد. اين اهداف در طي جلسات درماني به مرور با گذشت زمان ظاهر مي شود كه واقعا اهداف خود كودك است هر چند كودك از بيان آنها به والدينش ناتوان است اما آنها را با خود به جلسه درماني يم آورد و آنچه در مورد اين اهداف وجود دارد كه گاه اهداف والدين يا كودك اهداف والدين مشاور و … وجود داشته باشد . اين وظيفه ماشور است تا والدين يا كودك را توجيه كند كه به چه دليل اهداف آنها نا به جاست .
فارغ از اينكه والدين به چه دليل نزد مشاور كودك آمده باشند جلسات مشاوره كودك از اين الگوي از پيش معين شده پيروي مي كند كه با توجه به مسئله كه مي تواند بسيار سطحي باشد كه تمام مراحل با سرعت سپري مي شود و گاه اين مسئله عميق و چند وجهي است مراحل به كندي سپري مي شود صبر والدين را مي طلبد و اعتما به مشاور كودك تا رسيدن به نتيجه مطلوب لازم است.
شيوه هاي درماني براي كودكان با توجه به سن و مشكل مي تواند متفاوت باشد، بازي درماني ، نمايش درماني ، قصه درماني ، توانمند سازي، آموزش مهارتهاي و…. اما يك پاي ثابت تمامي درمان اموزش والدين در رابطه با مشكل به وجود آمده است كه چه رفتارهاي سبب ايجاد مشكل يا نگهداري مشكل يم شود و چگونه والدين به واسطه صحبتها يا رفتارها و .. مي توانند حل مشكل كودك را تسهيل كنند.
در مواردي نيز امكان دارد تشخيص نوعي اختلال داده شود و يا لازم باشد در طي درمان از دارو نيز استفاده شود كه چنين مواردي نادر مي باشد.

منبع: روانشناسي كودك و نوجوان - روان درماني و مشاوره كودك